Đâu là yếu tố cốt lõi quyết định thành công của con trong tương lai? Liệu rằng, đó là chỉ số trí thông minh (IQ), là thứ hạng trên lớp, tấm bằng Đại học hay một yếu tố cốt lõi đi cùng con ngay từ khi sinh ra ?

Sau cuộc cách mạng 4.0, với sự phát triển mạnh mẽ của trí thông minh nhân tạo, kỹ thuật hiện đại, tiên tiến, dường như máy móc đang dần thay thế vị trí của con người.

Vậy, Làm thế nào để thích nghi và tồn tại trong một xã hội luôn vận hành, không ngừng biến động như vậy?

Câu trả lời chính là tư duy của con người – điều sinh ra, tồn tại mãi mãi và không thể thay thế ở bất kỳ thời điểm nào. 

Hiện nay, có rất nhiều khái niệm, quan điểm về tư duy được đưa ra như tư duy phản biện, Tư duy sáng tạo, tư duy logic… Đặc biệt, trong số đó, một khái niệm do giáo sư tâm lý học Carol Dweck nghiên cứu đã được quan sát, đánh giá và tìm thấy rất nhiều ở những nhà lãnh đạo thành công trên thế giới như Bill Gates, Satya Nadella… – đó là tư duy tăng trưởng. 

Ở bài viết này, H.A.S xin giới thiệu tới cha mẹ về Tư duy tăng trưởng – yếu tố then chốt có ảnh hưởng tích cực tới tư duy, thái độ và hành vi cũng như định hình cuộc sống của con sau này.

1. Tư duy tăng trưởng là gì?

Giáo sư tâm lý học Carol Dweck đã đưa ra khái niệm: “Tư duy tăng trưởng (Growth mindset) là sự nhận thức được khả năng và kiến thức của con người có thể được phát triển”. Theo đó, trí thông minh và tài năng thiên bẩm không phải là bất biến mà hoàn toàn có thể phát triển theo thời gian, được cải thiện qua nỗ lực, hành động. 

Những người có Tư duy tăng trưởng luôn coi khó khăn là một phần cần thiết của quá trình học tập, giúp họ có động lực, nỗ lực để đạt được mục đích. Tư duy tăng trưởng đề cao quá trình hơn kết quả, và thái độ cầu tiến khi đối mặt với khó khăn. Thay vì nói rằng “tôi thất bại” thì sẽ là “tôi học hỏi từ khó khăn”. 

Chính vì vậy, tư duy tăng trưởng là một yếu tố rất quan trọng cho quá trình học-tập, đặc biệt với học sinh. Nếu được hình thành và nuôi dưỡng tư duy phát triển càng sớm, con sẽ luôn biết cách khai thác những tiềm năng của bản thân, không ngừng học hỏi và sẵn sàng đối mặt với mọi vấn đề trong cuộc sống.

Những biểu hiện của một học sinh có tư duy tăng trưởng thường thấy có thể kể đến như:  

• Không ngừng học – tập và tìm mọi cơ hội để được học hỏi, khám phá
• Tin rằng dù mình có tài năng thiên bẩm hay không, thì đều cần sự nỗ lực để kích hoạt và biến tài năng thành kết quả hiện hữu
• Sẵn sàng chia sẻ quan điểm, ý kiến cá nhân trong giờ học ngay cả khi không chắc chắn về câu trả lời của mình
• Tích cực đặt câu hỏi ngay cả khi chúng có vẻ quá cơ bản 
• Tiếp nhận những góp ý của cha mẹ và thầy cô như một nguồn thông tin và là cơ hội để học hỏi.
• Sẵn sàng đối mặt với những nhiệm vụ học-tập, thử thách trong cuộc sống

 

2. Khác biệt giữa tư duy tăng trưởng và tư duy cố định

Không phải là một khái niệm mới lạ, tư duy tăng trưởng hay cố định luôn hiện diện trong cuộc sống hàng ngày, thể hiện trong hành động, suy nghĩ và lời nói của mỗi cá nhân. 

Để mang đến cái nhìn trực quan nhất về Tư duy tăng trưởng (Growth Mindset), chúng ta sẽ so sánh tư duy này với Tư duy cố định (Fixed Mindset) trong một số quan điểm, thái độ.

Trong những nghiên cứu của mình, Giáo sư Carol Dweck cũng cho rằng việc nuôi dưỡng tư duy tăng trưởng cho học sinh giúp tăng động lực, giải quyết những vấn đề về tâm lý mà học sinh thường gặp như: 

• Giảm tình trạng bị áp lực, kiệt sức với việc học

• Gặp ít vấn đề tâm lý như trầm cảm và lo lắng hơn

• Gặp ít vấn đề về hành vi hơn

 

3. Những hiểu lầm thường gặp về “Tư duy tăng trưởng”

• Tôi đã có nó và tôi luôn có. Nhiều người thường nhầm tư duy tăng trưởng là khả năng linh hoạt, cởi mở hay có một góc nhìn tích cực – những phẩm chất mà họ tin là lúc nào mình cũng có. Dweck gọi đó là tư duy tăng trưởng sai lầm. Tất cả chúng ta thực sự đều có cả tư duy cố định lẫn tăng trưởng, và sự trộn lẫn này tiếp tục lớn dần lên theo trải nghiệm. Một tư duy tăng trưởng “thuần khiết” không tồn tại. Bạn phải chấp nhận điều này để có thể tiến thêm một bước trong chuyến hành trình rèn luyện tư duy tăng trưởng.

 

• Tư duy tăng trưởng chỉ là ngợi ca và tưởng thưởng cho sự nỗ lực. Cốt lõi của tư duy tăng trưởng không chỉ nằm ở việc tưởng thưởng cho nỗ lực mà còn là sự học hỏi và tiến bộ. Nó cũng nhấn mạnh tới các quá trình đi cùng với sự học hỏi và tiến bộ, như tìm kiếm sự giúp đỡ của những người khác, thử những cách mới và rút kinh nghiệm từ thất bại để vươn lên. Trong tất cả các nghiên cứu của Dweck, kết quả mới là thứ quan trọng nhất và nó có được từ việc gắn kết sâu sắc vào những quá trình này.

 

• Chỉ cần ủng hộ tư duy tăng trưởng và những điều tốt đẹp sẽ tự nhiên đến. Nếu bạn chỉ ủng hộ bằng lời nói mà không hành động để rèn luyện nó thì chẳng có ý nghĩa gì cả. Tư duy tăng trưởng cần được đưa vào hành động và áp dụng một cách thường xuyên nhất. Ngay cả khi không đạt được mục tiêu ban đầu thì sự cố gắng và các bài học kinh nghiệm có được cũng cần được trân trọng.

 

Có thể nói, tư duy tăng trưởng cần được nuôi dưỡng và phát triển, bởi điều này giúp mỗi cá nhân xây dựng hệ thống tư duy tích cực, tiến thủ và giải quyết các vấn đề dễ dàng, nhanh chóng hơn. 

Đặc biệt, những học sinh có tư duy tăng trưởng luôn biết chấp nhận những khó khăn và dám đương đầu với nó. Sự chủ động, kiên trì và tiến thủ được xây dựng vững chắc trong tư duy của các em.

Những học sinh có tư duy tăng trưởng tin rằng khả năng — như tài năng và trí thông minh — có thể được phát triển thông qua sự cống hiến và làm việc chăm chỉ. Họ thường thích học tập, tìm kiếm các tình huống để thử nghiệm và xem thất bại là một cơ hội để phát triển. (Theo Carol S.Dweck, Mindset: The New Psychology of Success)

Tại Hanoi Adelaide School, Tư duy tăng trưởng là một trong những yếu tố quan trọng, là tiền đề cho sự nuôi dưỡng, phát triển những năng lực của mỗi cá nhân, để con sẵn sàng bước vào tương lai, làm chủ cuộc đời của chính mình. 

 

Mời cha mẹ đón đọc bài viết tiếp theo “Vì sao tư duy tăng trưởng được coi trọng tại H.A.S?”

Nguồn tham khảo bài viết: Tâm lý học thành công – Carol S.Dweck

Hanoi Adelaide School

Ngôi trường tiên phong trong giáo dục phát triển năng lực